فرانک گهری
Frank Gehry
... هندسه شالوده و مبنای ادراک معماری است. من از طریق هندسه به اثر خود دست مییابم. در شناخت جهان معماری، زبان هندسه مانند زبان سازه اهمیت دارد. هر دوی آنها در کنار خواص مصالح و عالم طبیعت، برای من سرچشمه های زاینده و مهم الهام هستند ...
فرانک گهری
معمار مشهور معاصر آمریکایی کانادایی تبار است. فرانک اون گهری در ۲۸ فوریه ۱۹۲۹ در تورنتو کانادا متولد شد. نام مذهبی اش ابراهیم بود و محض خنده او را ماهی ((fish صدا می کردند. بلافاصله پس از جنگ دوم جهانی کانادا را ترک کرد و با خانواده اش در لوس آنجلس اقامت گزید، آن هم نه در یک خانه ی ویلایی واقع در حومه سرسبز شهر بلکه در مرکز شهری با تراکم جمعیت بالا و خطرناک. در کالیفرنیا نام خانوادگی اش را از گلدبرگ تغییر داد و تا اندازه ای با محیط سینمایی درخشان هالیوود آشنا گردید. در سال ۱۹۵۲ در سن ۲۳ سالگی همچون اردکی بیرون از آب است. در این هنگام خانم آنیتا سنایدر با درآمدی معمولی برای تامین مخارج زندگی مستقل خویش با او آشنا گردید و ازدواج کرد و در یافتن مسیری برای زیستن با فروتنی به کمک وی شتافت. بدین طریق گهری توفیق یافت که در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی ثبت نام نماید. او در ابتدا هنر را انتخاب نمود سپس با تغییر رشته تحصیلی در سال ۱۹۵۴ در معماری فارغ التحصیل شد. کمی بعد، حین خدمت سربازی در جورجیا پروژه هایی را مطابق الگوهای معمار معروف به نام رایت طراحی کرد و آثار کوچکی را با استفاده از باقی مانده ابزار ساده ای که طی دوران نوجوانی اش در مصالح فروشی پدر بزرگش می فروخت به مرحله اجرا رسانید.اینک همکاری با ویکتور گروئن را آزموده بود کسی که با ورود به لوس آنجلس مشی خبرگانی از وین را چون شیندلر و نیترا تعقیب می کرد. گروئن که در دفتر معماری آبرومند و معتبر خود عملیات اجرایی صدها طرح را برنامه ریزی نموده است به معمار جوان پیشنهاد می کند که پس از دوران سربازی معماران دهه پنجاه را در زمینه شهرسازی مورد مطالعه و بررسی عمیق قرار دهد. گهری ۲۷ ساله، که پدر دو دختر است و در دانشکده طراحی هاروارد است، در نوستون کاری نمی یابد. در سال ۱۹۵۸ به دفتر گروئن باز می گردد. کار دو سال ادامه می یابد اما برای گذر از حالت سکون و شرایطی که دورنمای پیشرفتی اندک را نشان می دهد به همراه تمامی اعضا خانواده به پاریس نقل مکان می نماید. برای یک سال نزد معمار آندره موند کار می کند و مدتی را نیز در سفر می گذراند و با آخرین دو اثر لوکوربوزیه آشنا می شود. لاتورت و مخصوصا رون شام که همراه با کلیساهای رومنی فرانسوی و آلمانی، به مجموعه درسهای فراگرفته اش وارد می شوند. بازگشت او به لوس آنجلس تحولی بزرگ به شمار می آید و در سال ۱۹۶۲ یک دفتر معماری به نام خودش باز می کند. کارهایش تقریبا به زودی قابل توجه و با کیفیت عالی می شوند. ساختمانها در شروع از مشخصه های کلیدی سبک معماری رایت برخوردارند هر چند که در آنها نشانه هایی از آثار برادران گرین و شیندلر نیز مشاهده می شوند. مغازه ها، تفکیک زمین ها، پروژه های مسکونی، دفاتر و تاترهای سرباز که تقریبا مشتمل بر سی طرح اجرا شده می باشند. کوششی که به نحوی شایان مورد استقبال گروه حرفه ای آمریکا واقع شد چنانکه در سال ۱۹۷۴ در شمار اعضای AIA قرار گرفت. به موازات فعالیت در پروژه های کارفرمایان دولتی و خصوصی فرصت هایی نیز برای تهیه طرح های فضاهای نمایشگاهی و هنری به وجود آمد که به دو نمونه از طرحهای دفتر کار محل سکونت اشاره می شود: دانزیگر Danziger به مثابه مینیمم احجام بسته در شهر و دیوس Davis نمایان گر درکی دینامیکی از فرم ذوزنقه. در شروع سالهای ۷۰ با استفاده از کارتن فشرده مبل ساخت. عملی که در آن هنگام فقط می توانست بر حضور بستر درونی آزادی برای تجزیه طرحی رادیکال دلالت نماید. مدتی کوتاه در موسسه معماری کالیفرنیا جنوبی SCI تدریس نمود جایی که در پراکندگی شهر منطقه ای لوس آنجلس دارای نیروی پیش برنده خواهد شد اما نقش استادی اش جنبه فرعی و موقتی دارد و قریحه های گفتاری او مسحور کننده نیستند. با وجود جا افتادگی دفتر کارش که تعداد همکارانش به ۲۰ می رسد ” زندگی خصوصی اش چندان خوب نیست ” و میلتون و کس لر هنرمند روان کاو شخصیتی که گهری را مجذوب خویش ساخته احتمالا یاری اش می کند مفهوم چگونگی مبارزه زندگی در سطحی بالاتر را دریابد. در سال ۱۹۷۶ در پی ده سال جدایی از آنیتا، با برتا ایزابل ( Bertha Isabel ) ازدواج می کند. در سال ۱۹۷۸ اجرای خانه ای را که برای زندگی جدید تدارک دیده اند به پایان می رساند. شایستگی خانه مزبور در بازگشت آن به گذشته، بیش از یک قرن پیش است. طراح به یک پی ریزی دوباره می نگرد که از نظر نیرو و شدت قابل مقایسه است با لویی کان ( Louis Kahn ) در سی سال پیش در رم است. ویژگی سفرهای خلاق در گهری برابری معادله ” معماری نو = خانه نو ” را به اثبات رسانیده است. مصالحی که غالبا در کارهای او مشاهده می‌شود صفحات فلزی به خصوص تیتانیم، پلاستیکهای رنگ شده، زنجیرها و کابل‌ها و فولاد و به کارگیری پانلهای مشبک است. فرمهای تیز گوشه دار، صفحات متداخل، سطوح مواج و منحنی را می‌توان از عناصر ثابت کار گری دانست بناهای تندیس وار، فرمهای منحنی، پلکانهای خارجی، مصالح نمای فلزی استفاده فراوان از مواد گوناگون، پنجره‌های بی قاعده و مرکزگریز از نشانه‌های کارهای او می‌توان بر شمرد.
کارهای گری:
* غرفه پست merriweather و دفتر مرکزی شرکت Headquarters در مریلند کلمبیا ۱۹۷۴
* مدرسه قانون Loyola در لوس آنجلس کالیفرنیا ۱۹۷۸-۲۰۰۲
* میدان سانتا مونیکا Santa Monica در سانتا مونیکای کالیفرنیا ۱۹۸۰
* مجموعه خرده فروشی Edgemar در سانتا مونیکای کالیفرنیا ۱۹۸۴
* ساختمان Chiat/Day در ونیز کالیفرنیا ۱۹۸۵-۱۹۹۱
* موزه طراحی ویترا در آلمان ۱۹۸۹
* موزه هنر فردریک وایزمن در دانشگاه مینه سوتا در مینیاپولیس، مینه سوتا ۱۹۹۰
* آزمایشگاه تکنولوژی پیشرفته آیووا، در دانشگاه آیووا شهر آیووا ۱۹۸۷-۱۹۹۲
* مرکز هنرهای تجسمی در دانشگاه تولدو در اوهایو ۱۹۹۳
* مرکز آمریکایی در پاریس فرانسه ۱۹۹۴
* خانه رقص (Fred and Ginger) در پراگ جمهوری چک ۱۹۹۵
* موزه گوگنهایم بیلبائو ۱۹۹۷
* نشریه دی نویه Zollhof در دوسلدورف آلمان ۱۹۹۹
* مرکز مطالعات مولکولی Vontz در دانشگاه سینسیناتی اوهایو ۱۹۹۹
* ساختمان بانک DG در برلین آلمان ۲۰۰۰
* پروژه تجربه موسیقی در سیاتل واشنگتن ۲۰۰۰
* برج گری در هانوفر آلمان ۲۰۰۱
* فروشگاه گل سر سبد Issey Miyake در نیویورک آمریکا ۲۰۰۱
* ساختمان Peter B.Lewis،مدرسه مدیریت weatherhead دانشگاه رزروغربی درکلیولنداوهایو۲۰۰۲
* مرکز هنرهای نمایشی برای Richard B. Fisher در دانشگاه بارد نیویورک ۲۰۰۳
* مرکز مگی در داندی اسکاتلند ۲۰۰۳
* تالار کنسرت والت دیسنی در لس آنجلس ۲۰۰۳
* مرکز ray و Maria Stata موسسه تکنولوژی ماساچوست در کمبریج ماساچوست ۲۰۰۴
* غرفه Pritzker پارک هزاره در شیکاگو، ایلی نویز آمریکا ۲۰۰۴
* مارتا در هرفورد آلمان ۲۰۰۵
جوایزی که او تا کنون دریافت کرده است از این قرارند:
* جایزه یادبود معماری Arnold W. Brunner (آرنولد وی برنر)، آکادمی آمریکایی هنر و ادبیات ۱۹۷۷
* جایزه معماری پریتزکر ۱۹۸۹
* جایزه ولف در هنر معماری ۱۹۹۲
* جایزه معماری Praemium Imperiale انجمن هنر ژاپن ۱۹۹۲
* جایزه دوروتی و لیلیان گیش ۱۹۹۴
* مدال ملی هنر ۱۹۹۸
* جایزه فردریک کیسلر ۱۹۹۸
* مدال طلای انستیتوی معماری آمریکا ۱۹۹۹
* مدال طلای موسسه سلطنتی معماران بریتانیا ۲۰۰۰
* مدال طلا برای معماری، آکادمی آمریکایی هنر و ادبیات ۲۰۰۲
* همراه دستور کانادا ۲۰۰۲
همچنین او دارای ۱۲ دکترای افتخاری از دانشگاه‌های مختلف میباشد که بدین شرح هستند:
*دانشگاه کلتک ۱۹۸۷
* مدرسه طراحی
رودآیلند ۱۹۸۷
* دانشگاه فنی
نواسکوشا در کانادا ۱۹۸۹
* موسسه هنر
اوتیس ۱۹۸۹
* کالج علوم
انسانی غرب ۱۹۹۳
* کالج ویتیر
۱۹۹۵
* موسسه معماری
جنوب کالیفرنیا ۱۹۹۷
* دانشگاه
تورنتو ۱۹۹۸
* دانشگاه
ادینبرگ ۲۰۰۰
* دانشگاه جنوب
کالیفرنیا ۲۰۰۰
* دانشگاه ییل
۲۰۰۰
* دانشگاه
هاروارد ۲۰۰۰
موزه گوگنهایم بیلبائو
گوگنهایم بیلبائو یکی از چند موزه متعلق به بنیاد گوگنهایم نیویورک است . که موزه و نمایشگاه دائمی شامل آثار هنرمندان اسپانیایی و بین المللی است.این موزه دارای شکل خاص و عجیب به صوت منحنی هایی مختلف طراحی شده است که در نوع خود یکی از بهترین طراحی های ساختمان در جهان است . منحنی های در ساختمان به ظاهر تصادفی طراحی شده اند ، که معمار این بنا اعلام کرده بود که بدلیل بازتاب نور به این شکل طراحی شده است .وقتی در سال ۱۹۹۷ این موزه به روی عموم مردم باز شد به دلیل سبک طراحی خاص خود سر و صدا زیادی در جهان به عنوان یک ساختمان تماشایی در جهان به پا کرد . و Philip Johnson یکی از معماران برجسته گفت که : ” این یکی از بهترین و زیباترین ساختمان ها در زمان ماست ” شکل اصلی این بنا شبیه یک کشتی است که شیشه های بکار رفته در این بنا شبیه فلس ماهی است که بازتاب نور را بدلیل وجود درخشندگی تیتانیوم در این بنا است. آثار گری به طور کلی نتیجه یک روند طولانی طراحی است که با استفاده از اسکیسهای متعدد، مدلهای کامپیوتری و ماکتهای بزرگ حاصل شده است. اسکیسها و نمودارهای اولیه به مدلهای فیزیکی با مقیاسهای مختلف تبدیل و این مدلها در نهایت به ساخت ماکتهای کامل میانجامد. نکته بسیار جالب در روند طراحی گری در استفاده از رایانه در این روند است. بر خلاف سایر معماران که از نرم افزارهای معمول دوبعدی و سه بعدی مانند CAD و ۳DsMAX برای کارهای خود استفاده می‌کنند گری از نرم‌افزار کاتیا که یک نرم‌افزار مربوط به طراحی جامدات است استفاده کرد. این نرم افزار بیشتر برای طراحی خودرو و هواپیما و محاسبات پیچیده بدنه‌های مختلف کاربرد دارد و هماهنگی بسیار عالی با سایر نرم افزارها دارد. کاتیا سطوح را تحلیل و بر اساس محدودیت سازه‌ای، کارکردی و اقتصادی پروژه آن را تصحیح می‌کرد. داده‌های عددی که به این ترتیب بدست میآمدند بار دیگر بر روی یک مدل پیاده می‌شدند تا حجمها کنترل شوند و در صورت لزوم تغییر کنند. این رفت وبرگشت بین مدلهای مطالعاتی و داده‌های دیجیتال بنیاد شکلی پروژه را به وجود میآورند. سپس از داده‌های کامپیوتر برای تهیه پلانهای ساخت موزه استفاده شد .بی شک مهمترین ساختمان‌هایی که انگیزه‌ها و زمینه‌های لازم را برای توسعه معماری گردشگری ایجاد نموده موزه‌ی گوگنهام فرانک گری در بیلبائو اسپانیا است که در سال ١٩٩٧ ساخته شد. به جرات می‌توان گفت تا پیش از این هرگز ساختمانی از چنین قدرت کیمیایی که یک شهر کوچک استانی در منطقه باسک اسپانیا را به بازیگر عمده‌ی جریان هنر و فرهنگ جهان تبدیل کند برخوردار نبوده است. طراحی موزه گوگنهایم بیلبائو همانند موزه‌ی گوگنهایم فرانک لویدرایت در نیویورک که طرح آن مربوط به سالهای پیش است یک رویداد فوق العاده و استثنایی در تاریخ معماری محسوب می‌شود. با بازدید بی سابقه تورهای هنر و معماری از شهر و جمعیت زیاد گردشگران که تاثیر شگرفی بر اقتصاد محلی داشته است همگی نشانگر موفقیت بیلبائو هستند. البته باید به این نکته توجه داشت که در موفقیت بیلبائو به عنوان پدیده‌ای که به شهرت جهانی دست یافته پوشش رسانه‌ای فراگیر ساختمان گیرا و فتوژنیک (خوش عکس) موزه گوگنهایم و خالق سنت شکن آن نیز تاثیر بسزایی داشته است. موزه گوگنهایم علاوه بر این که موفقیت شگرفی در جذب فیزیکی مردم به این نقطه داشته در جلب توجه جهانیان به یک مکان دور گمنام و متفاوت نیز بسیار موثر بوده اما این توجه جهانی دارای یک جنبه منفی نیز است، چرا که موزه گوگنهایم در بیلبائو به عنوان یک نماد شهری بارها از سوی جدایی طلبان باسک به بمبگذاری تهدید شده است.
خانه رقصان پراگ
در طرح معمار یک زوج در حال رقص دیده می شوند که بر سر نبش دو خیابان قرار دارند. به دلیل همین تشابه است که به ساختمان «گینگر و فرد» نیز گفته می شود. واکلاو هاول، آخرین رئیس جمهور چکسلواکی و اولین رئیس جمهوری چک، پیشنهاد ساخت مجموعه ای مسکونی در این زمین، که از زمان تخریب خالی باقی مانده بود، را به ولادو ملونیک، معمار اهل کشورش داد. قرار بر این شد که این زمین در اختیار بانک ING گذاشته شود تا بازسازی با سرمایه ی این بانک صورت بگیرد. مسئولین بانک نیز تصمیم گرفتند بنایی شاخص برای پراگ در این زمین احداث گردد. به همین منظور از ملونیک خواستند تا از یک معمار بین المللی برای طراحی این بنا دعوت به همکاری کند. وی ابتدا به سراغ جان نوول رفت، و پیشنهاد این کار را به او داد. اما نوول به دلیل کوچک بودن ابعاد سایت از قبول پروژه سرباز زد. ولی فرانک گری آن را قبول کرد و با همکاری ملونیک شروع به طراحی آن کرد. برای رسیدن به هدف کارفرما بودجه ی نامحدودی در اختیار طراح قرار داد.در طرح معمار یک زوج در حال رقص دیده می شوند که بر سر نبش دو خیابان قرار دارند. به دلیل همین تشابه است که به ساختمان «گینگر و فرد» نیز گفته می شود. این نام از یک زوج رقاص آمریکایی، در فیلمی به همین نام اثر فدریکو فلینی ۱۹۸۶، برگرفته شده است. یک رستوران فرانسوی نیز با منظره ی رودخانه و شهر در طبقه ی آخر این ساختمان وجود دارد، که به صورت یک کلاه برای یکی از دو زوج رقصنده درآمده است. به نظر می رسد جداره ی ساختمان تحت یک فشار از بالا چین خورده و پنجره ها از آن بیرون زده است.از گری چیزی جز یک معماری دیکانستراکتیو انتظار نمی رفت. اما در شهری که به خاطر ساختمان های نئوباروک، نئورنسانس و آرت نوووی خود شهرت دارد، مخالفت ها طبیعی بود. از نظر آن ها این یک فاجعه بود. با وجود همه ی این مخالفت ها بنا در فاصله ی سال های ۹۴ تا ۹۷ ساخته شد، و پس از گذشت حدود ۱۰ سال جای خود را در شهر باز کرده و به یکی از جاذبه های توریستی پراگ تبدیل شده است.این اولین بار نبود که یک شهر تاریخی با چنین مسئله ای روبه رو می شد. چگونگی طراحی در یک بافت تاریخی سؤالی بوده که همیشه محل منازعه ی معماران بوده و به جوابی که مورد قبول اکثر آن ها باشد نرسیده است. شاید معروف ترین این منازعات بر سر مرکز فرهنگی ژرژ پمپیدو در پاریس اتفاق افتاده باشد، که برخی منتقدین آن را پالایشگاه خواندند. اما به نظر می رسد این بنا نمونه ای نسبتاً موفق در این زمینه است. من حق را به هر بیننده ای می-دهم که این ساختمان را متفاوت از تمام شهر ببیند، اما اگر خوب دقت کنید خواهید دید که ساختمان از محیط اطرافش تأثیرات زیادی گرفته است. مطمئناً شما بناهای دیکانستراکشن زیادی دیده اید، اگر قرار بود یکی از آن ها در اینجا بنشیند قطعاً تفاوت قابل ملاحظه ای دیده می شد. رنگهای غیر معمول از خصوصیات معماری دیکانستراکشن است و استفاده از فلز براق از ویژگی های معماری فرانک گری. اما در واقع در اینجا با یک دیکانستراکشن محافظه کارانه روبه رو هستیم. رنگ های بدنه ها، ارتفاع ساختمان، ریتم پنجره ها و فرم دوار در تقاطع دو خیابان با بناهای قدیمی تر شهر هماهنگی خوبی پیدا کرده است و در یک منظره از روی رودخانه این بنا به خوبی در کنار بافت قدیم شهر نشسته است.شاید به همین دلیل خانه ی رقصان، نماد پراگ جدید شد و در سکه های طلایی که بانک ملی چک با عنوان ۱۰ قرن معماری چک ضرب کرد طرحی از این خانه بر روی سکه ی معماری معاصر نقش بست.
برج بیکمن
منهتن، برج بیکمن؛ ساختمانی چند منظوره با پوسته ایی مواج ، ساخت برج بیکمنbeekman توسط فرانک گری در نیویورک که این برج ۷۶ طبقه ی مسکونی در جنوب میدان شهرداری و پل بروکلین ، شامل یک دبستان عمومی، اپارتمان های لوکس ، مکانی برای بیمارستان مرکز شهر نیویورک و جایگاهی برای پارک ماشین در زیر زمین میباشد.ساختار اسکلت ساختمان از بتن مسلح که با پوسته ی فولادی چین دار پوشانده شده است، میباشد. برج با مساحت ۱/۱ میلیون فوت مربع ، یکی از بلندترین ساختمانهای شهر است.
تالار کنسرت والت دیسنی
از معروف‌ترین تالارهای کنسرت در آمریکا میباشد. این تالار در شهرلس آنجلس واقع است. این تالار در آوریل سال ۲۰۰۳ با ۲۳۰۰ نفر گنجایش تکمیل شد و معمار آن فرانک گهری بوده است.این تالار میزبان دائمی ارکستر فیلارمونیک لس آنجلس است.طرح فعلی مجموعه شامل سالن کنسرت ۲۴۰۰ نفری است که شکل ظاهری ودرون آن یک کشتی بزگ را در ذهن تداعی می کند . نمایش گرافیکی و معماری داخلی سالن بگونه ای است که عناصر صوتی و تصویری را به خوبی تلفیق نموده . یک دستگاه ارگ درمرکز منطقه قرار می گیرد و نور طبیعی که از روزنه های سقف و یک پنجره بزرگ در پشت سالن تابیده می شود ، امکان افزایش مدت زمان کنسرتها را به هنگام روز می دهد.تناوب نور طبیعی ونور مصنوعی به همراه ساختار سالن اجتماعات که از شیشه های مواجی ساخته شده ، حرکتی موسیقی وار را نشان می دهد که همگی جلوه ای هارمونیک و هماهنگ با محیط شهری اطراف هستند . در عین حال یک پارکینگ شش طبقه با ظرفیت ۲۵۰۰ اتومبیل در قسمت پائین منطقه ساخته شده که از طریق سه خیابان همجوار قابل دسترسی است تا تماشاچیان بتوانند ازداخل پارکینگ بوسیله یک پلکان برقی به سالن اجتماعات دسترسی پیدا کنند .سازه فلزی این ساختمان برای تولید در کارخانه توسط کاتیا برنامه ریزی شد و پانلهای نما نیز توسط دستگاه CNC که مستقیما با رایانه و CATIA کنترل می‌شدند تهیه شد.بنا به گفته گری «کاملترین» استفاده از کاتیا را در طراحی و ساخت پانلهای نما کردند که باعث صرفه جویی زیادی در زمان پروژه شد. در نهایت می‌توان گفت گری با استفاده از نرم افزارها و سخت افزارهای موجود ثابت کرد غیرممکنها متعلق به گذشته هستند.
