پل آبکار
Pol Abkar
پل آبکار
پُل آبکار (متولد ۱۲۸۷ خورشیدی در تهران - وفات ۱۳۴۹ خورشیدی در تهران)، وی از معماران نوگرای ایرانی ارمنی تبار بود. پل آبکار در سال ۱۲۸۷ خورشیدی در خانواده‌ای نسبتاً مرفه دیده به‌دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان «سن لویی» تهران گذراند و در سال ۱۳۰۴ برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت. دیپلم متوسطه خود را از دبیرستان اورلئان فرانسه گرفت و در همان سال در «دانشگاه سن لوک»، بروکسل در رشته معماری دوره‌های شبانه مجسمه‌سازی، مقاومت مصالح، دکوراسیون و منبت‌کاری را نیز طی کرد. پل آبکار در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به تهران بازگشت و در سازمان‌های دولتی عهده دار مشاغل فنی گردید. هفت سال رئیس دفتر فنی گمرکات و هفده سال رئیس دفتر فنی وزارت دارایی بود. سپس مسئولیت دفتر فنی شهربانی کل را عهده‌دار شد و در سال ۱۳۴۸ با درجه همردیف سرهنگ بازنشسته شد. پل آبکار با ویژگی اصلی استفاده از آجر بهمنی و ورودی‌های تو رفته با حاشیه سنگی در الگوی مسکن تهران شناخته می‌شود. از آثار وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «ساختمان بی سیم»، «کلیسای ارامنه کاتولیک»، سینما نیاگارا، «مدرسهٔ کر و لال‌های باغچه‌بان» وی در سن ۶۱ سالگی در اردیبهشت ۱۳۴۹ درگذشت. پل آبکار از پیشروان جنبش نوگرایی معماری در ایران بود. ساختمان‌های آبکار با آجر بهمنی او با ورودی‌های کمی فرورفته و سنگ‌هایی که در اطراف آن نصب شده قابل شناسایی است.
پل آبکار ساختمان‌های بسیاری در تهران طراحی کرد از جمله:
• ساختمان سینما نیاگارا
• ایستگاه رادوی بی سیم تهران
• ساختمان کلیسای ارامنه کاتولیک واقع در خیابان شمالی سفارت روسیه.
• مدرسه کر و لال‌های باغچه‌بان
• کلیه ساختمان‌های پیشکاری‌ها و ادارات وزارت دارایی استان‌ها و ساختمان‌های گمرکات.
پل آبکار تعداد زیادی ویلای مسکونی نیز ساخت و آخرین پروژه او در مسابقه طرح کاخ شهرداری تهران برنده اول شد که اجرا نگردید.
سینما جمهوری (سینما نیاگارا سابق)
سینما جمهوری تأسیس شده در۱۳۳۷، یکی از سینماهای ایران است که در خیابان جمهوری (شاه سابق) از طرف شرق به غرب و نرسیده به خیابان فلسطین (کاخ سابق) تهران قرار دارد. پیشتر نام این سینما نیاگارا بود. در روز ۲۵ آبان سال ۱۳۸۷ دچار آتش‌سوزی شد. این سینما در سال ۱۳۳۷ با نام نیاگارا و با ۹۶۰ صندلی تاسیس شد. این سینما تنها یک سالن پخش فیلم داشت که شامل سالن طبقه همکف و بالکن طبقه دوم می‌شد که با تفکیک این دو طبقه بالکن سینما به سالنی مستقل تبدیل و کافه آن در راهرو سالن طبقه دوم قرار داشت. سینما جمهوری چندی پیش به طور کامل بازسازی و تبدیل به دو سالن نمایش شده بود. در دهه ۴۰ اولین سینمای ایران بود که به سیستم صندلیهای متحرک (rocking chairs) مجهز گردید. ساختمان سینما توسط یک مهندس هندی ساخته شده بود اما توسط معمار سرشناس ایرانی پل آبکار، به سینما تبدیل شد.
عمارت کلاه فرنگی (ایستگاه رادیو) بی سیم تهران
بنای گنبددار بی‌سیم قصر با توجه به این که از اولین فرستنده‌های تلگرافی کشور است و در زمان خود از فنآوری‌های وارداتی غرب بهره می‌جست، از جهت استحکام و استواری که از مشخصه‌های بناهای سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ش، محسوب می‌شود، عملکرد انحصاری خاص، موقعیت جغرافیایی و فرهنگی، ارتباط آن با سایر بناهای پیرامون و … قابل بررسی و تأمل است. بنای بی‌سیم قصر قاجار، بی‌سیم پهلوی، بی‌سیم قصر یا کلاه فرنگی از جمله بناهای واقع در اراضی قصر قاجار است. ساخت بنا در سال۱۳۰۳ ش، به اتمام رسید و در ۳/۱۲/۱۳۰۶به طور رسمی افتتاح شد. ساخت عمارت رادیو ایران نیز درسال ۱۳۱۷ ش شروع و در ۴/۲/۱۳۱۹ افتتاح شده‌است. معمار آن احتمالاً ابراهیم معمار باشی، از معماران وزارت پست و تلگراف در اواخر قاجار، بوده و معمار عمارت رادیو ایران نیز احتمالاً پل آبگار و پیمان‌کار آن شرکت هوختیف آلمانی است. بی‌سیم قصر در محوطه‌ای در حدود ۱۷/۵ هکتار قرار گرفته است. مساحت کل زمین ۲۱۱۵۴۴ مترمربع و مساحت بنا ۶۵۰ متر مربع است. بنای کلاه فرنگی چه از نظر معماری و چه عملکرد آن، در سری بناهای سال‌های اولیه دوره پهلوی اول قرار می‌گیرد که بیش‌تر اقتباسی از سبک‌های معماری غربی است. این شیوه در بنای اداره پست میدان مشق و سایر بناها نیز قابل رؤیت است. بنای بی‌سیم قصر دارای نمایی متقارن است، اما در طراحی پلان‌ها این تقارن رعایت نشده است. ورودی بنا محور این تقارن است و کلاه فرنگی در محل تقاطع محورهای تقارن پلان قرار گرفته است و به طورکلی سلسله مراتب نما بدون توجه به پلان پشت آن صورت گرفته‌است. ورودی بنا در ضلع غربی واقع شده و سردری مزین دارد. ورودی در مرکز نمای غربی قرار گرفته و در هر طرف آن سه ردیف پنجره تعبیه شده است. این نما دارای تزیینات حجاری، گچ‌بری و نما آجر است. نمای جنوبی و شمالی هم هرکدام دارای سه ردیف پنجره است. تزیینات و یا عناصر اصلی تزیینی بنا آجر است که جزء اصلی سازه بنا محسوب می‌شود. در نماسازی، قاب‌های پنجره‌ها و ورودی‌ها به صورت نیم دایره خود نمایی می‌کند، که از مشخصه‌های بارز معماری دوره قاجار است. در پیشانی بنا هم از آجر به صورت تزیینی استفاده شده است. در نمای غربی، بالای برخی از پنجره‌ها گچ‌بری به صورت نقوش اسلیمی دیده می‌شود. تزیینات سنگی کنار ورودی شمالی نیز حایز اهمیت است. به طورکلی، منبت کاری و سنگ‌بری در تزیین بنا نقش داشته است. تزیینات چوبی درب ورودی مقابل ملاحظه است. پنجره‌ها چوبی و تزیینات فلزی موجود روی شیروانی و کلاه فرنگی و دست‌گیره‌های درب ورودی مشخص هستند. در فضاهای داخلی، عنصر تزیینی خاصی به چشم نمی‌خورد. پله‌ها سنگی، نما عموماً آجری، نقش برجسته‌ها گچی، ابزارها آجری، پنجره‌ها چوبی و پوشش بام به صورت فلزی و شیب‌دار است. سقف‌ها متشکل از تیرهای چوبی و گچی شده هستند. در محل اتصال دیوارها با سقف، گوشه سازی‌هایی اجرا شده است. پوشش بام به صورت شیروانی است که توسط خرپاهای چوبی نگه داشته شده است. پوشش کلاه فرنگی نیز به شکل گنبد فلزی (مس) ساخته شده است. درقسمت شرقی بعدها (احتمالاًدرسال ۱۳۱۶) الحاقاتی به جنوب و شمال بنا اضافه شده است.
کلیسا کاتولیک سرژ مقدس
